Jak wybrać rośliny na żywopłot?

Jedną z głównych zalet żywopłotów jest to, że stanową naturalną ochronę i są niewątpliwą ozdobą każdego ogrodu. Wykonane ze starannie dobranych roślin mogą zaskakiwać urodą przez cały sezon. Przycinane regularnie stają się gęste, bardzo mocne i trwałe.

Bukszpan wiecznie zielony (Buxus Sempervirens)
Z bukszpanu dzięki jego drobnym listkom, gęstemu pokrojowi i dużej zdolności regeneracji można uzyskiwać różne skomplikowane kształty. Jest materiałem numer jeden dla ogrodowych artystów. Można z niego tworzyć wysokie i niskie przegrody. Na obwódki rabat, dekoracyjne obrzeża ścieżek czy schodów nieprzekraczające wysokości 0,5 m najlepiej wykorzystać powoli rosnącą odmianę 'Suffruticosa'. Natomiast na żywopłoty o wysokości do 1,5 m najlepsza będzie 'Arborescens'.
Bukszpany dobrze znoszą miejskie warunki oraz letnie okresowe upały i susze. Słońce może im jednak zaszkodzić zimą podczas nagłych skoków temperatury i nawrotów zimy. Wtedy usychają i przemarzają. Jeśli w zimie temperatury nagle wzrosną powyżej zera, krzewy trzeba podlewać.

Buk zwyczajny (Fagus sylvatica)
Buki znakomicie nadają się do tworzenia wysokich (do 5 m wysokości) i solidnych głęboko zakorzenionych roślinnych murów, spełniających funkcję zarówno ogrodzeń, jak i wiatrochronów. Dzięki zmienności sezonowej wprowadzają do ogrodu sporo urozmaicenia. Jesienią liście buków pięknie się przebarwiają, stają się żółte lub czerwonobrązowe. Zimą wyraźnie widoczne są stalowoszare gałęzie. Pod tym względem górują nad żywopłotami z innych roślin, a już na pewno z nieco monotonnych iglaków.
Purpurowe odmiany buków charakteryzują się dużą zmiennością koloru liści. Dotyczy to roślin rozmnażanych z nasion, które różnią się między sobą. Podczas gdy liście jednych są purpurowe przez większość sezonu, u innych są takie tylko na początku, a potem zielenieją.  

Berberys Thunberga (Berberis Thunbergii)
Berberys Thunberga ma odmiany różniące się nie tylko barwą liści, lecz również wielkością i pokrojem. Praktycznie wszystkie nadają się na żywopłoty. Najniższe, np. 'Kobolt', 'Bagatelle', 'Atropurpurea Nana' wykorzystuje się na niskie obwódki rabat. Z najwyższych, takich jak 'Atropurpurea', 'Golden Ring' czy wąski kolumnowy 'Red Chief', można formować żywopłoty o wysokości do ok. 2 m, również o charakterze obronnym - ze względu na mocne i ostre kolce.
Berberysy Thunberga mają liczne lśniące owoce koralowoczerwonej barwy. Utrzymują się one na krzewach przez całą zimę.

Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare)
Ligustr w naturze jest luźnym i mało urodziwym krzewem. Dopiero po przycinaniu pędów nabiera zwartej i efektownej formy. Można z niego tworzyć płoty do wysokości ok. 3 m, które ze względu na gęsty układ gałązek znakomicie spełnią funkcję wiatrochronów - również zimą, kiedy nie mają liści. Z ligustru można formować efektowne bramki oraz inne bryły. Przy zakładaniu żywopłotu najlepiej sadzić młode rośliny, które w czasie regularnego przycinania nabierają ładnej formy. Ponieważ ligustr szybko rośnie, na efekt nie trzeba długo czekać. To uniwersalny i mało wymagający krzew, który znosi nie tylko suszę i mróz, ale również niekorzystne warunki miejskie.
Ligustr zakwita latem. Drobne kremowe kwiaty, zebrane w wiechowate kwiatostany, przyjemnie pachną, wabiąc liczne owady. Drobne, błyszczące owoce mają kolor czarny i pozostają w zimie na krzewach - zlatują się do nich ptaki

Grab pospolity (Carpinus betulus)
Graby w formie naturalnej są wysokimi i bardzo stabilnymi drzewami, dlatego tworzone z nich żywopłoty również mają te cechy. Znakomicie nadają się na ogrodzenia. Chronią od wiatru. Regularnie przycinane gałązki mocno się zagęszczają, tworząc wręcz lite i równe ściany. Zakładając żywopłot, warto wybierać gęste i rozrośnięte sadzonki - graby rosną powoli. Aby zagęszczały się od samej ziemi, trzeba je regularnie przycinać i zmuszać w ten sposób do wypuszczania odrostów w miejscach, w których ich jeszcze nie ma. Gałązki można też przyginać i podwiązywać. Jeśli żywopłot ma cieszyć oko od razu, posadźmy duże sadzonki grabu 'Fastigiata' o wąskim, stożkowym pokroju lub odmiany 'Columnaris' charakteryzującej się regularnym kolumnowym kształtem korony.
Graby zdobią również owocostany, które z wyglądu przypominają szyszki. Twarde nasiona są ważnym składnikiem diety grubodziobów.
 

Żywotnik zachodni (Thuja Occidentalis)
Ostatnio żywotniki tracą na popularności, ponieważ kojarzą się z cmentarzami. Nie dotyczy to jednak żywopłotów formowanych. W tej roli żywotniki wzbudzają powszechny zachwyt. Zielone ściany najczęściej są tworzone z niedrogiej odmiany 'Brabant', która nabiera formy dopiero po regularnych postrzyżynach. Można też zakładać żywopłoty z odmian wąskich i od razu gęstych, jak na przykład 'Columna' czy 'Smaragd' - nie wymagają one częstego przycinania. Polecamy też odmiany żółte: 'Wareana Lutescens', 'Sunkist' czy 'Yellow Ribbon'.
Żywotniki mają smukły, kolumnowy pokrój, przy czym są bardzo gęste. Dzięki temu łatwo i szybko można z nich tworzyć wysokie (do ok. 6 m), a zarazem bardzo wąskie żywopłoty. Żywotnikowe ściany nie sprawiają kłopotu w pielęgnowaniu i utrzymują dobrą formę przez cały sezon.
Gałązki żywotników doskonale znoszą cięcie i szybko się zagęszczają. Soczyście zielone łuski prawie całkowicie okrywają pędy. Aby żywopłot z żywotników stał się gęsty, wymaga silnego cięcia, nawet dwa razy w sezonie

Jałowiec wirginijski (Juniperus Virginiana) 'Skyrocket'
Jałowiec 'Skyrocket' dorasta do ok. 8 m wysokości, przy czym jego szerokość nie przekracza metra; już z natury jest gęsty. Wystarczyłoby posadzić krzewy w rozstawie 60 na 80 cm - i gotowe. Co daje formowanie? Atutem tej odmiany jest jej srebrzysty kolor, który po cięciach staje się jeszcze bardziej intensywny. Dzięki regularnemu przycinaniu rośliny zagęszczają się mocniej i zamiast szeregu walcowatych form uzyskujemy płaską ścianę. Jeżeli zależy nam na utrzymaniu żywopłotu na określonej wysokości, konieczne jest ścinanie wierzchołków krzewów.
Gałązki tej odmiany są skierowane pionowo w górę. W zimie obciążone śniegiem odginają się, deformują i nawet łamią. Aby do tego nie doszło, trzeba regularnie strząsać śnieg lub zabezpieczyć rośliny, obwiązując je sznurkiem. Jałowiec 'Skyrocket' ma szarozielone, kłujące igły i wyprostowane, przylegające do pnia pędy. Długie żywopłoty można urozmaicać, sadząc kilka różnych gatunków roślin

Modrzew (Larix sp.)
Żywopłoty można zakładać zarówno z modrzewia europejskiego (L. decidua), jak i japońskiego (L. kaempferi), przy czym ten drugi lepiej znosi cięcie i ma ładniejsze szyszki. Modrzewie europejskie mają zaś efektowniejsze kwiaty pojawiające się w kwietniu - żeńskie to małe, różowe lub purpurowoczerwone szyszeczki. Aby modrzewiowe żywopłoty były gęste, wymagają regularnego przycinania dwa razy w sezonie, gdyż drzewa te bardzo szybko rosną.
Modrzewie nękane są przez ochojnika świerkowo-modrzewiowego - mszycę, która powoduje odbarwianie i żółknięcie młodych igieł. Jednym ze sposobów walki z tym szkodnikiem jest unikanie sadzenia w sąsiedztwie modrzewi świerków pospolitych.
Modrzewie szybko rosną i dobrze znoszą tereny miejskie i przemysłowe. Zanim jesienią opadną delikatne igły modrzewi, przybierają piękną złotą barwę. Ściana z modrzewia sprawdza się w małych ogrodach - nie kłuje tak jak świerk czy jałowiec.

Ostrokrzew Meservy (Ilex Meserveae)
w porównaniu z popularnym ostrokrzewem kolczastym (Ilex aquifolium) jest bardziej odporny na mrozy i wysuszające wiatry, a z tego powodu lepszy na żywopłoty w polskim klimacie. Regularnie przycinany ładnie się zagęści, a formowane z niego ściany będą efektowne przez cały rok. W żywopłotach ostrokrzew osiąga wysokość ok. 2,5 m.
Atutem ostrokrzewów są ich ozdobne owoce. Aby móc się nimi cieszyć, w ogrodzie muszą znajdować się egzemplarze (krzewy) obojga płci. Kwiaty męskie ma odmiana 'Blue Prince', żeńskie zaś 'Blue Princess'. Uwaga, owoce są trujące. Owoce ostrokrzewów rozwijają się wyłącznie na żeńskich okazach. Czerwone kuliste jagody utrzymują się aż do wiosny.
 
Porzeczka alpejska (Ribes Alpinum)
Odmiana 'Schmidt' w porównaniu ze zwykłą porzeczką alpejską ma ładniejsze, grubsze i zdrowiej wyglądające liście, które utrzymują się na pędach od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni. Z tego powodu warto tworzyć z niej jednorodne zielone ściany, tym bardziej że porzeczkę daje się łatwo formować. Wysokość żywopłotu może osiągać 1,5 do 2 m. Wiosną dodatkową ozdobą krzewów są żółtozielone kwiaty.
Porzeczki alpejskie jako nieliczne z krzewów dobrze znoszą konkurencję innych, większych od siebie roślin. Można je więc sadzić bezpośrednio pod koronami drzew. Sztywne i wyprostowane pędy porzeczki można łatwo formować. Krzewy znoszą nawet niekorzystne miejskie warunki i konkurencję innych roślin

Cis pospolity (Taxus Baccata)
Ciemnozielone cisy są długowieczne, dlatego zakładając z nich żywopłoty, robimy to raz - być może nawet dla wielu pokoleń. Gatunek ten jest wręcz stworzony do cięcia. Regeneruje się nawet po dość drastycznych zabiegach. Jest idealny na wysokie ogrodzenia (do 4 m), chroni od wiatru, stanowi dobre tło innych elementów ogrodu. Nadaje się do tworzenia ogrodowych rzeźb. Pamiętajmy jednak, że cisy rosną naprawdę powoli. Warto więc rozważyć zakup od razu dużych krzewów. Na żywopłoty warto polecić silnie rosnące odmiany 'Hicksii' oraz 'Hillii'.
Wszystkie części rośliny oprócz czerwonych osnówek nasion są trujące; osnówki chętnie są zjadane przez ptaki. Nasiona cisów ukryte w kulistych czerwonych osnówkach dojrzewają od sierpnia do września. Utrzymują się do zimy. Sprawdzone, klasyczne połączenie - żywopłot z cisów jako tło różanych parterów obwiedzionych bukszpanem.